Doktor Yılmaz Bay

SEVGİLİ ANNE ve BABALAR

Çocuk yetiştirmek bir sanattır. Hem de dünyanın en zor, en yorucu ama öte yandan da en güzel sanatıdır. Çocuk yetiştirme sanatının ana ilkeleri sevgi, anlayış ve hoşgörüdür.

Sayfamızda çocuğunuzu yetiştirirken en çok karşılaşacağınız sorunlar ve bu sorunlarla ilgili açıklamalar bulacaksınız. Sağ taraftaki menüyü kullanarak merak ettiğiniz konularla ilgili ayrıntılı bilgi alabilirsiniz. Doktor Yılmaz Bay’ı tanımak isterseniz buraya tıklayınız.

Anne ve Baba olduğunuz için sizleri kutluyorum ve çocuğunuz ile birlikte sevgi, anlayış ve hoşgörülü günler diliyorum.

Doktor Yılmaz Bay
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Not: Randevu almadan önce bu yazıyı okuyunuz: Randevu Kuralları

GÜNEŞ VE ÇOCUK

GÜNEŞTEN NASIL YARARLANILMALIDIR?
Ülkemiz bir güneş ülkesi olmasına rağmen RAŞİTZM denilen D vitamini eksikliği çocuklarımızda halen önemli bir sağlık sorunu olarak güncelliğini korumaktadır. Anne sütü dahil ağızdan alınan hiçbir besin D vitamini eksikliğini gideremez, D vitaminini mutlaka deri yolu ile güneşten almak gerekir.

Çocukların yeterli D vitamini depoları ile doğması için anne adayları çocukluğundan, genç kızlığından itibaren güneşten yeterince yararlanmalı, özellikle hamilelik döneminde açık havada, güneşli ortamda fazla giyinik olmadan dışarıda dolaşmalı, sık sık ve uzun yürüyüşler, açık hava gezintileri yapmalıdır.

Çocuklar doğumdan itibaren günün belirli saatlerinde dışarı çıkartılmalıdır. Hava yağmurlu ve rüzgârlı değil ise, sıcaklık O dereceye düşmemiş ise; çocuklar günün en az 1–2 saatini dışarıda geçirmelidir. Bu işlem onların günlük D vitamini gereksinimini karşılarken iştahlarını arttırır, soğuğa karşı daha dirençli kılarak sağlıklı büyümelerine ve gelişmelerine yardımcı olur. Güneşin etkili olduğu bahar ve yaz aylarında çocuklara dışarı çıkarılmadan yarım saat önce 40-60 faktörlü koruyucu bir güneş kremi sürülmelidir.

Pencere camı güneş ışınlarındaki D vitamini yapan ışınları tuttuğundan cam arkasından alınan güneşin hiçbir yararı yoktur.

ÇOCUKLAR GÜNEŞTEN YARARLANMAK İÇİN NASIL GİYDİRİLMELİ?
Çocuklara dışarı çıkartılırken; ince açık renkli pamuklu giysiler giydirilmeli, giysiler vücudu sıkmamalı, yakaları, kol ve bacakları açık olmalıdır. Yüzü direkt güneş ışınlarından korumak için siperlikli bir şapka kullanılmalı, gözleri için mutlaka ultraviyole koruyuculu bir güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

ÇOCUKLAR HANGİ SAATLERDE GÜNEŞE ÇIKARTILMALI?
Çocuklar bahar ve kış aylarında güneşin göründüğü saatlerde sokağa çıkartılırken; yaz aylarında 1 yaşın altındaki çocuklar saat: 10.00’a kadar ve 17.00’den sonra, 1 yaşın üzerindeki çocuklar ise; saat: 11.00’e kadar ve 16.00’dan sonra güneşe çıkartılmalıdır. Üç yaşın altındaki çocuklar hiçbir zaman çırılçıplak güneşin altında bırakılmamalıdır. Kolları ve bacakları açıkta bırakan bir giysi ile güneşlenmesi yeterlidir.

1-2 YAŞ ÇOCUKLAR İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ

ÇOCUĞUNUZA YEMEK YEMESİ İÇİN ISRAR ETMEYİNİZ
UNUTMAYINIZ Kİ AÇLIK EN İYİ İŞTAH İLACIDIR

ÇOCUĞUNUZA SEBZELERİ VE MEYVELERİ NASIL SEVDİREBİLİRSİNİZ?
Çocukları kendi haline bırakırsanız genellikle patates kızartması, köfte, makarna ve pilav dışında başka bir şey yemek istemezler. Reddettikleri gıdaların başında öncelikle sebzeler ve daha sonra da meyveler gelir. Meyve ve sebzeler zengin protein ve enerji kaynakları değildirler. Ancak vücut için çok gerekli olan mineral ve vitaminler açısından son derece zengindirler. O nedenle çocuğunuzun mutlaka alması gereken besin öğeleridir. Yine bağırsak hareketlerini düzenleyen, kabızlığa engel olan lif içermektedirler.

Eğer çocuğunuz meyve ve sebzeleri yeterince almıyorsa aşağıdaki önerileri dikkatlice okuyunuz.
• Öncelikle ona örnek olmalısınız, yemek seçmemelisiniz, yeterli miktarda sebze ve meyve tüketmelisiniz.
• Meyve yerine taze sıkılmış meyve suyu sunabilirsiniz.
• Meyveleri ufak parçalara bölerek sunabilirsiniz.
• Meyveyi muhallebi, süt, yoğurt, sütlaç gibi yiyecekler içinde sunabilirsiniz.
• Haşlanmış kabak yerine, kabak kızartması mücver verebilirsiniz.
• Sebze ve meyveleri değişik şekillerde süsleyebilirsiniz. Örneğin elmadan, havuçtan, turptan değişik hayvan figürleri yaparak çocuğunuz için daha çekici hale getirebilirsiniz.
• Sebze ve meyveleri renkli tabaklarda süslü bardaklarda albenisini arttırarak ve daha çekici hale getirerek çocuğunuza sunabilirsiniz.
• Eğer çocuğunuz bir sebzeyi sevmiyorsa en sevdiği arkadaşı onu iştahla yiyorsa hemen onu yemeğe davet edin. Arkadaşına özenerek o sebzeyi yediğini göreceksiniz.
• Sebze ve meyveleri hazırlarken yardımını isteyin. Katkıda bulunduğu yemeği reddetmeyecektir.
• “Meyve yer misin“ yerine “Meyveyi ne şekilde yemek istersin“ diye sorun.
• Yemek sırasında onunla sohbet edin. Ortam ne kadar sıcak ve yumuşak olursa çocuğunuzun inadı da o kadar gevşeyecektir.

1-2 YAŞ ÇOCUKLAR İÇİN ÖRNEK BESLENME PROGRAMI

PAZARTESİ
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 adet tam yumurta + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir + 1 fındık büyüklüğünde tereyağı + 2 tatlı kaşığı çiçek balı

Öğlen: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + Kıymalı sebze yemeği (domates, patates, havuç, kabak, ıspanak, lahana, pırasa, brokoli, karnabahar, enginar, kereviz, taze fasulye, bamya, börülce, semizotu…) +Bulgur pilavı + Üzüm-Erik hoşafı

İkindi: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + 1 dilim meyveli pasta + 1 portakal/elma/şeftali ya da 1 muz

Akşam: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + tarhana çorbası + kıymalı makarna

Gece: Anne sütü ya da 150-180 cc sütlü pirinçli muhallebi.

SALI
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 adet tam yumurta + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir + 1 tatlı kaşığı fındık, ceviz, badem ezmesi + 1 fındık büyüklüğünde tereyağı +2 tatlı kaşığı reçel.

Öğlen: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + Fırında tavuk-karışık sebzeli (domates, patates, havuç tatlı biber, kabak…) Pirinç pilavı +Yoğurt- Cacık

İkindi: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü+ 6-8 adet bebe bisküvisi + 1 elma – portakal ya da 2-3 adet kayısı

Akşam: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + Tavuk sulu şehriye çorbası + Patatesli tavuk + Elma kompostosu

Gece: Anne sütü ya da 150-180 cc sütlü bisküvili yulaflı muhallebi

ÇARŞAMBA
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 adet tam yumurta + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir + 1 fındık büyüklüğünde tereyağı + 2 tatlı kaşığı fındık ezmesi + 1 orta boy domates + 1 küçük boy salatalık + 1 adet tatlı biber

Öğlen: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + Fırında balık sebzeli (patates, domates, havuç, soğan, maydanoz…) + Peynirli makarna + Elma – kayısı kompostosu

İkindi: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü+ Peynirli poğaça + Taze sıkılmış portakal/elma/armut/şeftali suyu ya da 8-10 adet üzüm

Akşam: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü+ balık ızgara + bulgur pilavı + mevsim salatası

Gece: Anne Sütü ya da 150-180 cc sütlü armutlu muhallebi

PERŞEMBE
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 adet tam yumurta + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir +1 fındık büyüklüğünde tereyağı + 2 tatlı kaşığı kayısı marmeladı + 4-5 adet tuzu alınmış zeytin

Öğlen: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü+ Dana etli kuru baklagil (kuru fasulye, nohut, mercimek…) + pirinç pilavı + yoğurt

İkindi: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + Üzümlü -cevizli kek + 1 armut ya da 2-3 erik ya da 8-10 adet kiraz

Akşam: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + Mercimek çorbası + Sebzeli köfte + Erik/kayısı kompostosu.

Gece: Anne Sütü ya da 150-180 cc sütlü, ballı-irmikli muhallebi

CUMA
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 adet tam yumurta + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir + 1 fındık büyüklüğünde tereyağı + 2 tatlı kaşığı üzüm pekmezi + 2 tatlı kaşığı fındık, ceviz, badem ezmesi

Öğlen: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü+ yayla çorbası + fırında patatesli tavuk + domates soslu makarna-Hoşaf-Komposto

İkindi: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + kaşarlı tost + Meyve salatası

Akşam: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + Sebzeli tavuk sote + Ayva-Elma – Kabak tatlısı

Gece: Anne Sütü ya da 150-180 cc sütlü meyveli- pirinçli muhallebi

CUMARTESİ
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 adet tam yumurta + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir + 2 tatlı kaşığı fındık ezmesi + 1 orta boy domates + 1 küçük boy salatalık + 1-2 adet tatlı biber

Öğlen: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + Haşlanmış kuzu eti + Dolma (domates – biber – patates – kabak) + Ayran

İkindi: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü+ Sebzeli börek + 1 dilim karpuz – kavun ya da 1 elma – armut – portakal

Akşam: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + Ezogelin çorbası + Kuzu kapama + Mevsim salatası

Gece: Anne Sütü ya da 150-180 cc sütlü yulaflı – buğdaylı muhallebi

PAZAR
Kahvaltı: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 1 dilim tam tahıl ekmeği + 1 yumurtadan tereyağlı omlet + 1 çorba kaşığı miktarında önceden suya koyulmuş tuzu alınmış beyaz peynir + 1 orta boy domates + 1 küçük boy salatalık + 1-2 adet tatlı biber + 2 tatlı kaşığı tahin- pekmez

Öğlen: Anne sütü ya da 90- 120 cc devam sütü + Tarhana çorbası + Izgara mevsim balığı + Bulgur pilavı + Mevsim salatası

İkindi: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + 2 adet kurabiye + Meyveli dondurma

Akşam: Anne Sütü ya da 90-120 cc devam sütü + Balık buğulama + Soslu makarna + Sütlaç

Gece: Anne Sütü ya da 150-180 cc sütlü 7 tahıllı kaşık maması.

Not: Bu liste çocuğunuza neler verebileceğinizi gösteren örnek bir listedir. Bu yiyeceklerin hepsini çocuğunuz almasa da üzülmeyiniz. Daha az öğün ve daha az miktarlarla da çocuğunuz sağlıklı olarak normal büyüme ve gelişmesini sürdürebilir.

Dr. Yılmaz Bay
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı