Doktor Yılmaz Bay

SEVGİLİ ANNE ve BABALAR

Çocuk yetiştirmek bir sanattır. Hem de dünyanın en zor, en yorucu ama öte yandan da en güzel sanatıdır. Çocuk yetiştirme sanatının ana ilkeleri sevgi, anlayış ve hoşgörüdür.

Sayfamızda çocuğunuzu yetiştirirken en çok karşılaşacağınız sorunlar ve bu sorunlarla ilgili açıklamalar bulacaksınız. Sağ taraftaki menüyü kullanarak merak ettiğiniz konularla ilgili ayrıntılı bilgi alabilirsiniz. Doktor Yılmaz Bay’ı tanımak isterseniz buraya tıklayınız.

Anne ve Baba olduğunuz için sizleri kutluyorum ve çocuğunuz ile birlikte sevgi, anlayış ve hoşgörülü günler diliyorum.

Doktor Yılmaz Bay
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Not: Randevu almadan önce bu yazıyı okuyunuz: Randevu Kuralları

GÜNEŞ VE ÇOCUK

GÜNEŞTEN NASIL YARARLANILMALIDIR?
Ülkemiz bir güneş ülkesi olmasına rağmen RAŞİTZM denilen D vitamini eksikliği çocuklarımızda halen önemli bir sağlık sorunu olarak güncelliğini korumaktadır. Anne sütü dahil ağızdan alınan hiçbir besin D vitamini eksikliğini gideremez, D vitaminini mutlaka deri yolu ile güneşten almak gerekir.

Çocukların yeterli D vitamini depoları ile doğması için anne adayları çocukluğundan, genç kızlığından itibaren güneşten yeterince yararlanmalı, özellikle hamilelik döneminde açık havada, güneşli ortamda fazla giyinik olmadan dışarıda dolaşmalı, sık sık ve uzun yürüyüşler, açık hava gezintileri yapmalıdır.

Çocuklar doğumdan itibaren günün belirli saatlerinde dışarı çıkartılmalıdır. Hava yağmurlu ve rüzgârlı değil ise, sıcaklık O dereceye düşmemiş ise; çocuklar günün en az 1–2 saatini dışarıda geçirmelidir. Bu işlem onların günlük D vitamini gereksinimini karşılarken iştahlarını arttırır, soğuğa karşı daha dirençli kılarak sağlıklı büyümelerine ve gelişmelerine yardımcı olur. Güneşin etkili olduğu bahar ve yaz aylarında çocuklara dışarı çıkarılmadan yarım saat önce 30 faktörlü koruyucu bir güneş kremi sürülmelidir. Daha yüksek faktörlü güneş kremleri çocuk için güneşin yararlı ışınlarını engellemektedir.

Pencere camı güneş ışınlarındaki D vitamini yapan ışınları tuttuğundan cam arkasından alınan güneşin hiçbir yararı yoktur.

ÇOCUKLAR GÜNEŞTEN YARARLANMAK İÇİN NASIL GİYDİRİLMELİ?
Çocuklara dışarı çıkartılırken; ince açık renkli pamuklu giysiler giydirilmeli, giysiler vücudu sıkmamalı, yakaları, kol ve bacakları açık olmalıdır. Yüzü direkt güneş ışınlarından korumak için siperlikli bir şapka kullanılmalı, gözleri için mutlaka ultraviyole koruyuculu bir güneş gözlüğü kullanılmalıdır.

ÇOCUKLAR HANGİ SAATLERDE GÜNEŞE ÇIKARTILMALI?
Çocuklar bahar ve kış aylarında güneşin göründüğü saatlerde sokağa çıkartılırken; yaz aylarında 1 yaşın altındaki çocuklar saat: 10.00’a kadar ve 17.00’den sonra, 1 yaşın üzerindeki çocuklar ise; saat: 11.00’e kadar ve 16.00’dan sonra güneşe çıkartılmalıdır. Üç yaşın altındaki çocuklar hiçbir zaman çırılçıplak güneşin altında bırakılmamalıdır. Kolları ve bacakları açıkta bırakan bir giysi ile güneşlenmesi yeterlidir.

ÇOCUK VE DONDURMA

Yaz aylarının gelmesi ile anne ve çocuklar arasında yıllardır devam eden ve asla da bitmeyecek olan bir savaştır başlar.

Çocuklar günün üç öğünü dondurma yemek isterler. Anne ve babalar ise hasta olacak endişesi ile buna karşı çıkarlar. Herkes kendi yönünden biraz haklı gibi; ancak çileklisi, kavunlusu, çikolatalısı, fıstıklısı, limonlusu, bademlisi… gibi albenili çeşitleri ile çocukları baştan çıkartan bu tattan onları mahrum bırakmak bana biraz insafsızlık gibi geliyor.

DONDURMA YARARLI MI YOKSA ZARARLI MI?

Ben bu soruyu “bıçak kullanmak yararlı mı yoksa zararlı mı” sorusu ile benzeştiriyorum. Bıçak ile elma da soyabiliriz elimizi de kesebiliriz. Nasıl ki bıçağı bilinçli kullanmamız gerekiyorsa; dondurmayı da bilinçli tüketerek çocuğumuz için yararlı hale getirebiliriz.

DONDURMANIN YARARLARI NELERDİR?

Öncelikle şunu bilmeliyiz. Dondurma çocuk beslenmesinde temel gıda değildir; ancak ana maddesi süt, salep, şeker, bitkisel yağlar, çeşitli meyve karışımları, çikolata ve kakao olan dondurma, besin değeri oldukça yüksek bir gıdadır. Protein, karbonhidrat ve yağların yanında iyi bir kalsiyum, fosfor, sodyum, potasyum ve magnezyum kaynağıdır. 100 gr dondurmada ortalama 25 gram karbonhidrat, 3,6 gr protein, 6,6 gr yağ, 135 mg kalsiyum, 115 mg fosfor, 160 mg potasyum, 100 mg sodyum, 0,01 mg demir bulunur. Ayrıca A, B, C, D ve E gurubu vitaminler bakımından da zengindir.
Böylesine zengin bir gıdayı uygun zamanlarda, uygun miktarlarda ve uygun koşullarda çocuklara sunarsak bu vazgeçilmez tadı onlar için yararlı hale getirebiliriz.
Çocukların severek aldığı bu tat yemekten sonra günde 1 kez 1–2 top şeklinde tüketilirse, yeterince süt, yoğurt, peynir tüketmeyen çocuklar için ek bir protein, karbonhidrat, yağ, vitamin ve mineral kaynağıdır. Özellikle çocuklarda kemik gelişmesi için gerekli olan kalsiyum yönünden oldukça zengindir. Ayrıca onlara tatlı bir serinlik verir. Çocuklarda mutluluk hormonlarını artırarak aile içi ilişkilerin daha olumlu olmasını sağlar.

ÇOCUKLARA NE ZAMAN VE NE KADAR DONDURMA VERİLMELİDİR?

Tüketim kurallarına uyulmak kaydıyla dondurma yılın 12 ayı yenilebilir. 1–1,5 yaşından sonra günlük 100 gramı geçmeyecek şekilde her gün ya da gün aşırı; en iyisi günlük 1–2 top şeklinde çocuklara dondurma verilebilir.

SAĞLIĞA ZARARLI OLMAMASI İÇİN DONDURMA NASIL TÜKETİLMELİDİR?

Dondurma, oda sıcaklığında tüketilmeli; ufak parçalara bölünerek ya da yalayarak mümkün olduğunca yavaş yavaş yenilmelidir. Yerken ağızda 5- 10 saniye çevrilmeli, arkasından oda sıcaklığında bir su içilmelidir. Dondurmanın bu kurallara uyularak tüketilmesi çocuklarda solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma olasılığını da azaltacaktır.

DONDURMA NEDEN SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINA NEDEN OLUR?
Normalde vücut sıcaklığı 36–37,8 derece arasındadır ve bu sıcaklıkta boğazda Üst Solunum Yollarının normal sakini kabul edilen bazı mikroplar bulunmaktadır. Buz, dondurma, soğuk içilen su, limonata, kola, gazoz gibi yiyecek ve içecekler ağız içi sıcaklığını 6–7 C kadar düşürmektedir. Bu ani sıcaklık farkı boğazın normal düzenini bozarak normal durumda hastalık yapmayan, hatta vücut için yararlı olan bazı mikropları vücut için zararlı hale getirerek üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilmektedir.

DONDURMANIN SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONU DIŞINDA ÇOCUK İÇİN BAŞKA OLUMSUZ ETKİLERİ VAR MIDIR?

Dondurmanın ana maddesi süt olduğu için ve süt de özellikle yaz aylarında çok çabuk bozulduğu için hijyen ve de saklama koşullarına uygun yerlerden alınmayan dondurmalar ishale neden olabilirler.
Açıkta satılan dondurmalarda enfeksiyon olasılığı daha sıktır. Çünkü bu dondurmalar özel bir kaşık kullanılarak satışa sunulmakta, bu kaşık her çeşit dondurma kaplarına batırılıp oradan bu kaşıkla alınan dondurmalar açıktaki külaha ya da kaplara yerleştirilmekte ve bu işlem de enfeksiyon olasılığını arttırmaktadır.
Ayrıca dondurmanın kalori değeri yüksek olduğundan, kilo problemi olan çocuklarda dondurmanın fazla tüketilmesi fazla kilo alımına, hatta obeziteye kadar giden tablolara neden olabilmektedir.
Sağlıklı çocuklar fazla dondurma alırlarsa, gereksinimi olan enerjinin büyük kısmını dondurmadan alacağı için diğer yiyeceklere karşı isteksiz davranmakta; bu da çocuğun gelişimini olumsuz etkilemektedir.
Dondurmanın yapıldığı besin maddeleri, özellikle albenisini arttırmak için kullanılan çikolatalar, çilekler, üzümler, fıstıklar bademler ve meyve tozları çocuklarda alerjiye neden olabilirler. Dikkatli olunmalıdır.

DONDURMA ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?
Dondurmanın ana maddesi süt olduğundan, süt de çabuk bozulan bir gıda olduğundan dondurma; temizliğinden emin olunan güvenilir yerlerden alınmalı ya da güvenilir ambalajlı ürünler kullanılmalıdır. Bu ürünlerin ambalajlarının sağlam olduğuna, soğukta bekletildiğine ve son kullanma tarihine dikkat edilmelidir.

DONDURMANIN BOZUK OLDUĞUNU NASIL ANLAYABİLİRİZ?
İçinde buz tanecikleri olması, pıhtılı, iri kristalli, yumuşak ya da gevşek yapılı olması, kötü bir kokusunun olması dondurmanın bozuk olabileceğini bize düşündürmelidir.

Sözün özü, eğer dondurma temizliğinden emin olunan güvenilir yerlerden alınır ya da güvenilir kapalı ambalajlı olanları tercih edilir ve günde 50–100 gramı (1–2 top) aşmayacak kadar kullanılırsa 365 gün yenilebilir. Böylelikle aileler ve çocuklar arasındaki dondurma savaşlarına da bir son verilmiş olur.

Sağlık ve Başarı Dileklerimle