Damarlarımızda bulunan kan içerisindeki alyuvar denilen kırmızı kan hücreleri akciğerlerden dokulara oksijen, dokulardan da akciğerlere atık madde olan karbondioksiti taşırlar. Bu görevi alyuvar içindeki kana kırmızı rengini veren hemoglobin denilen madde yapar. Hemoglobinin de temel yapı taşı demirdir. Demir eksikliğinde kırmızı kan hücrelerinin sayısı düşer, yapıları küçülür, içerikleri zayıflar, kalitesi bozulur. Sonuç olarak tüm vücut organlarına bu arada beyin, kalp, böbrek gibi hayati organlara ve dokulara giden oksijen miktarı azalır, dokulardaki karbondioksit miktarı artar ve dokuların beslenmesi bozulur. Bu bozulma sonucu ortaya çıkan tabloya tıpta demir eksikliğine bağlı anemi yani KANSIZLIK diyoruz.

Anemili çocuklar; huysuz, huzursuz, mızmız, iştahsız, bazen çok uyuyan bazen de uykusuz çocuklardır. Ağır ve uzun süren anemide; büyüme ve gelişme geri kalır, çocukların algılaması yeterli olmaz. Zekâ geriliği ve davranış bozuklukları görülebilir.

Çocuklarda en sık, demir eksikliğine bağlı kansızlık görülür. 6ay-2 yaş arası çocuklarda bu kansızlık daha sık görülür. Türk toplumunda 6-24 ay arası çocuklarda %80-85 oranında demir eksikliğine bağlı kansızlık görülmektedir.

DEMİR EKSİKLİĞİNDEN KORUNMA

  • Yaşamın ilk 6 ayında çocuklar mutlaka yalnızca anne sütü ile beslenmelidir.
  • Anneden çocuğa demir geçişi hamileliğin son aylarında olduğu için erken doğan ya da düşük doğum ağırlıklı bebeklere anne sütü özellikle verilmeli. 2. ya da 3. Aylarda ilave demir başlanmalıdır.
  • 6 ay-12 ay arası dönemde çocuklarda büyüme ve gelişme çok hızlı olduğu için anne sütündeki demir onların gerksinimleri için yeterli olmayabilir. O nedenle 6.aydan sonra çocuklara koruyucu dozda demir ilacı başlanmalıdır.
  • 6. aydan sonra demirden zengin ek gıdalar beslenmeye eklenmelidir.
  • Anne sütü yetersizse demir ilave edilmiş mamalarla beslenme sürdürülmelidir.
  • 1 yaşına kadar asla inek sütü verilmemelidir.
  • Kırmızı et 7-8. Aylarda çocuk beslenmesine mutlaka eklenmelidir.
  • Sebze; et, tavuk, ya da balıktaki demirin emilimini artırır. Birlikte verilmelidir.
  • Tahıllar ve kuru baklagiller 8-9. aylarda çocuk beslenmesine eklenmelidir.
  • Vitamin C den zengin portakal, mandalina, domates, koyu yeşil sebzeler demirden yararlanmayı arttırırlar. 6.aydan sonra bebek beslenmesine eklenmelidir.
  • Ispanak, pazı, pırasa, lahana, kereviz, yeşil fasulye, bezelye, biber, pancar, maydanoz gibi koyu yeşil yapraklı sebzelerin tümü demir yönünden zengin gıdalardır. 9.Aydan sonra çocuk beslenmesine eklenmelidir
  • Kırmızı et, gezinen tavuk, deniz balığı, karaciğer, gezinen tavuk yumurtası, kuru baklagiller, bulgur, kuru üzüm, tahin, üzüm pekmezi, kuru yemişler demirden oldukça zengin gıdalardır.Bunlar da 9.aydan sonra bebek beslenmesine mutlaka eklenmelidir.

DEMİR EKSİKLİĞİ TEDAVİSİ

Tedavinin amacı vücuttaki eksik demirin yerine koyulmasıdır. Bu da demir içeren şurup ve damlalarla olur. Bu ilaçları kullanırken aşağıdaki uyarılara dikkat etmelisiniz.

  • Doktorunuza danışmadan asla demir ilacı kullanmayınız.
  • İlaçları doktorunuzun önerdiği dozda ve önerdiği sürede kullanmalısınız. Fazla demir organlarda ve dokularda birikerek onlara zarar verebilir.
  • Kırmızı et, sakatat, gezinen tavuk eti, deniz balığı ve gezinen tavuk yumurtasındaki demirin emilimi sebze ve meyvedeki demire göre daha yüksektir. Çocuklarınıza bu gıdalardan zengin bir beslenme program uygulamalısınız. Çocuklarınıza asla vejetaryen bir program uygulamamalısınız.
  • Demir ilaçları yemekten yarım saat önce ya da 2 saat sonra aç olarak alınmalıdır. Tok olarak alınırsa midedeki gıdalar demir emilimini bozar.
  • Demir ilaçlarının meyve suyu ile örneğin vitamin C den zengin portakal, mandalina, çilek, domates suyu ve koyu yeşil sebzelerle birlikte alınması alınan demirin emilimini arttırır.
  • Demir ilaçlarının tadı genelde kötüdür. Çocuklarda karın ağrısı, bulantı kusma gibi yan etkilere neden olabilir. O nedenle bu ilaçlara yavaş yavaş başlanmalıdır. Örneğin günde 10 damla verilecek ise 1. Gün bir damla 2. Gün 2 damla 3. gün 3 damla şeklinde başlayıp giderek arttırılmalı 10. Gün 10 damlaya ulaşılmalı ve daha sonra hep 10 damla şeklinde devam ettirilmelidir.
  • İlaç her gün aynı saatte verilmeli ve tedavi kurallarına uyulmalıdır.
  • Demir ilaçları dişlerde kararmalara, gri, siyah renk değişimlerine neden olabilir. Bunlar çoğunlukla geçicidir. İlaç dilin arka kısmına verilerek bu renklenmeler azaltılabilir.
  • İlaç verdikten sonra su içirilmeli ve dişler bebek diş fırçası ile macunsuz olarak fırçalanmalı ya da nemli bir tülbentle silinmelidir.

                                                                     Dr.Yılmaz Bay

                                                             Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Yorumlar kapalı.