Halk arasındaki adıyla balık yağı olarak da adlandırılan bu fonksiyonel besinler; bazı uzun zincirli doymamış yağ asitlerinin kısa adıdır. Vücudumuz tarafından üretilmezler. Mutlaka dışarıdan  besinlerle alınmaları gerekir. Omega 3 gereksinimi anne karnında başlar ve tüm yaşam boyunca artarak devam eder.

EPA, DHA ve ALA olarak adlandırılan başlıca 3 çeşit Omega 3 yağ asidi vardır.

DHA (Dokosa Heksaenoik Asit); Çocuklar için çok önemli bir Omega 3 yağ asididir ve beyin ağırlığının %8’ini oluşturur. Çocuklarda beyin ve sinir hücrelerinde bulunarak zihinsel fonksiyonların ve sinir sisteminin düzenli çalışmasını sağlar. Bebeklik döneminde beyin gelişmesine, okul çağında ise okuma, anlama ve öğrenme becerilerinin gelişmesine yardımcı olur. Göz sinirlerinin gelişmesine katkıda bulunarak daha iyi bir görme sağlar.

EPA (Eicosa Pentaenoic Asit); Erişkinlerde damar ve kalp sağlığı için çok önemli bir omege 3 yağ asididir. Kanın akışkanlığını sağlayarak damar içerisinde pıhtı oluşumuna engel olur. Erişkinlerde kalp krizleri ve beyin felçlerinin oluşmasını engeller.

DHA ve EPA daha çok hayvansal kaynaklı omega 3 yağ asitleridir. Başlıca kaynakları: Anne sütü, soğuk su balıkları; özellikle uskumru, ringa, tuna balığı, somon balığı, ton balığı, mersin balığı, orkinos, hamsi, sardalye ve lüfer gibi yağlı balıklardır. Balıklar EPA ve DAH’yı deniz diplerinde bulunan alglerden ve planktonlardan sentez ederler. Süt ve süt ürünleri, karaciğer, et, yumurta gibi hayvansal ürünlerde önemli EPA ve DHA kaynaklarıdır. 

ALA (Alfa Linoleik Asit); Bitkisel kaynaklı bir omega 3 yağ asididir. Ceviz, fındık, badem, fıstık gibi kuruyemişler, kuru baklagiller, keten tohumu yağı, kenevir tohumu yağı, chia tohumu yağı, kolza tohumu yağı, kanola yağı, kuş üzümü çekirdeği, bal kabağı çekirdeği, avokado, semiz otu ve koyu yeşil yapraklı sebzeler en önemli ALA kaynaklarıdır. Ancak bu gıdalar da bulunan omega 3 yağ asidleri (ALA) direkt olarak vücutta kullanılamazlar. 

 ALA (Alfa Linoleik Asit) karaciğerde SDA’ya  (Stearidonic Asit) çevrilir. SDA da yine karaciğerde vücutta kullanılan Omega 3 olan EPA (Eicosa Pentaenoic Asit) ve DHA’ya (Dokosa Heksaenoik Asit) çevrilir.

Çocuğunuz balık ve balık ürünleri  almıyorsa da üzülmeyin. Bitkisel kaynaklardan aldığı ALA da sonunda vücutta  EPA ve DHA  ya çevrilerek onun gelişmesi için gerekli olan omega 3 ağ asidi sağlanmış olur.

EPA ve DHA hamilelikten itibaren çocuğun gelişmesinde çok önemli bir rol oynar. Özellikle DHA anne karnındaki bebeğin beyin ve  sinir gelişimi için yaşamsal bir öneme sahiptir. Beyin zarının yüzde 15-20’sini, retinanın da yüzde 30-60’ını DHA oluşturur. Hamileliğin özellikle son 3 ayında anneden bebeğe büyük ölçüde Omega-3 yağ asitleri iletilir. 

YETERLİ OMEGA 3 ALIMI ÇOCUKLARDA

• Bağışıklık Sistemini Güçlendirir.
• Öğrenme, konsantrasyon ve problem çözme yeteneğini arttırır.
• Dikkat eksikliği ve hiperaktivite gelişmesini engeller.
• Bedensel ve zihinsel Gelişimi olumlu etkiler.
• Obezite gelişimini engeller.
• Alerji riskini azaltır.

VÜCUTTA YETERLİ OMEGA 3 YAĞ ASİDİ YOKSA

• Bellek ve beyin fonksiyonlarında azalma
• Görme fonksiyonlarında azalma
• Kanda pıhtılaşma bozuklukları
• Bağışıklık sisteminde zayıflık
• Trigliserid ve kolesterol seviyesinde artma
• Deri ve mukoza fonksiyonlarında bozukluk
• Çocuklarda büyüme geriliği
• Egzama
• Alerjik reaksiyonlarda artma
• Saç dökülmesi
• Erkeklerde üreme fonksiyonlarında bozulma
• Kan dolaşımının olumsuz etkilenmesi
• Tansiyon yüksekliği
• Yara iyileşmesinde yavaşlama 

Çocuğunuz yeterince omega-3 alırsa; zihni daha berrak, zekâsı daha güçlü, gözleri daha iyi gören, bedeni daha iyi gelişen bir çocuk olur. Daha başarılı, daha zeki, daha uyanık, çevreye uyumu çok daha yüksektir.

Dr. YILMAZ BAY

Çocuk sağlığı ve hastalıları uzmanı