Rotavirüs; 5 yaş altı çocuklarda özellikle de 2 yaş altı çocuklarda en çok ve en ağır ishale neden olan bir mikroptur. Hastalık çocuklarda Rotavirüs mikrobu ile karşılaştıktan 24-48 saat sonra ortaya çıkar. Rotavirüs ishali çok yüksek ateş, şiddetli ishal, kusma, karın ağrısı, kanlı dışkılama, ağır sıvı ve elektrolit kaybına bağlı dehidratasyon, halsizlik, bitkinlik, iştahsızlık gibi belirtilerle seyreder. 3-8 gün süren ağır ishal çocuklarda çok ciddi hastalık tablosuna neden olabilir.
Rotavirüs bulaşması; hasta kişilerin dışkısı ile bulaşmış yiyecek ve içeceklerin tüketilmesi, el-ağız yolu ve kişisel eşyaların kullanımı sonucu kişiden kişiye geçerek olur. Bulaşma en çok da dışkı-ağız yoluyla olur. Bunun yanı sıra virüs hasta kişilerin kullandığı kapı kolları, oyuncaklar ve diğer sert nesneler gibi yüzeylerde uzun süre yaşadığı için buralardan da bulaşma olabilir. Rotavirüs ishali olan hastalar; ishal başlamadan 1-2 gün önce hastalığı bulaştırabildiği gibi ishal süresince ve ishal bittikten sonra 3-4 gün daha dışkı yoluyla rotavirüs mikrobunu etrafa bulaştırabilir. Kreş ve anaokulu gibi toplu yaşam alanlarında bulaşıcılık daha çok görülür. Rotavirüs çok dirençli bir virüs olduğu için kullanılan eşyalar üzerinde günlerce kalabilir, bu nedenle hijyen ve temizlik koşullarının iyi olması virüse karşı koruma sağlamaz. Her ekonomik düzeydeki bebek ve çocuklar bu virüsle hasta olabilirler.
Tedavi: Tüm viral hastalıklarda olduğu gibi Rotavirüs ishalinin de özel bir tedavisi yoktur. Tedavide esas kusma ve ishal ile kaybedilen sıvı ve minerallerin yerine koyulmasıdır.
Antibiyotikler tedavide gereksizdir, hatta ishal ve kusmayı kötüleştirebilir. Yapılması gereken şey kusmanın yoğun olduğu dönemde mideyi dinlendirdikten sonra ağızdan çok yavaş (5 dakikada bir tatlı kaşığı şeklinde) sıvı vermektir.
Her yaştaki çocukta ishal ve kusmada kaybedilen ana madde su ve tuz olduğu için; kaybedilen bu maddeleri içeren özel olarak hazırlanmış şeker-tuz karışımı ishal paketlerini kaynamış, ılıtılmış su ile sulandırıp çocuğunuza verebilirsiniz.
Aşağıdaki yiyeceklerden de kusma ve ishalde yararlanabilirsiniz.
İSHALDE VERİLECEK SULU BESİNLER: Temizliğinde emin olduğunuz ya da kaynatılmış ılıtılmış su, az şekerli açık çay, nane-limon, ıhlamur, limonata, az tuzlu ayran.
MEYVELER: Şeftali suyu, elma suyu, elma püresi, muz.
SEBZELER: Haşlanmış pirinç lapası, az yağlı pirinç pilavı, haşlanmış patates, patates püresi, tahıl yemekleri, havuç püresi, kabukları çıkartılmış baklagilleri iyice pişirdikten sonra çocuğunuza sunabilirsiniz.
PROTEİN KAYNAĞI OLAN BESİNLER: Az tuzlu yoğurt, peynir, yağsız et, köfte, tavuk eti, ekmek ishalde rahatlıkla kullanabileceğiniz besinlerdir.
ROTAVİRÜS AŞILARI
Rotavirüs ishalinden korunmanın en etkili yolu virüse karşı aşılanmaktır. Rotavirus aşıları canlı zayıflatılmış insan rotavirüs’ü içeren aşılardır. Ülkemizde 2 çeşit Rotavirüs aşısı vardır. Rotarix adlı aşı 2 doz şeklinde, Rotateq adlı aşı 3 doz şeklinde yapılır. Rotavirüs aşılarına çocuk 6 haftalık olduktan sonra başlanabilir. 4-8 hafta ara ile 2 veya 3 doz, ağızdan verilir. İki doz uygulanan rotavirüsü aşısında (Rotarix) son dozun en geç 6. ayda, 3 doz uygulanan Rotavirüs aşısında (Rotateq) son dozun en geç 8. ayda tamamlanması gerekir. Rota virüs aşıları ülkemizde uygulanan diğer çocukluk çağı aşılarıyla eş zamanlı olarak verilebilir. Rotavirüs aşı uygulamasına ilk hangi aşı ile başlanmışsa diğer dozlarında ayni aşı ile tamamlanması gerekir.
Aşıdan sonra bazı çocuklarda geçici hafif bir ishal, kusma, ateş ve iştah kaybı gibi yan etkiler görülebilir. Bu yakınmalar 2-3 gün içinde kendiliğinden geçer. Özel bir tedavi gerekmez.
Hastaneye yatacak kadar ağır seyreden çocukluk çağı ishallerinin %80- 90’ı Rotavirüs’le olur. Böylesine ağır seyreden bir hastalığa karşı çocuğunuzu mutlaka ROTAVİRÜS aşısı ile aşılatmalısınız.
Sağlıklı Günler Dileğiyle.
Dr.Yılmaz Bay
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı