Bebeklerde gözyaşı kanal tıkanıklığı ne demektir? Her gözde üst göz kapağının dış kısmında gözü nemlendirmek için bir adet göz yaşı bezi vardır. Gözyaşı bezleri gözyaşını üretmekle görevlidir. Bu bez üst göz kapağı içerisinde bulunur. Gözyaşı bu bezde üretilerek göz yüzeyine akar ve gözün kurumasını engellerken göz yüzeyini de temizlemeye yardımcı olur. Gözyaşı bezi sürekli sıvı salgılar ve göz yüzeyine gelen sıvı sürekli olarak değişir. Göz yaşı bezinden salgılanan sıvılar göz kırpma hareketleri ile gözü temizledikten sonra alt ve üst göz kapağı boyunca ilerleyen iki kanal ile göz pınarı denilen gözle burnun birleştiği noktada bulunan gözyaşı keseciğine boşalır. Gözyaşı keseciğinde toplanan bu sıvılar daha sonra o bölgeden burun içine uzanan bir kanal vasıtası ile buruna akar. Bu kanalın buruna açılan alt bölgesinde valv şeklinde bir kapak vardır. Bu kapak göz yaşı burna akarken aşağı doğru açılır. Hapşırırken, sümkürürken burundaki atıkların göz yaşı kanalına kaçmaması için yukarı doğru kapanır.
Normal koşullarda buruna açılan kapak doğumda ya da doğumdan hemen sonra açılır. Bazı bebekler de bu kapağın açılması gecikebilir. Doğumdan sonraki bir ay içerisinde zar hala açılmamış ise buna göz yaşı kanal tıkanıklığı adını veriyoruz. Yeni doğan bebeklerin % 3-5 ’inde görülür. %90 oranında ilk 1 yaş içerisinde etkin şekilde yapılan bir masaj ile bu kapak açılır.
Göz yaşı kanal tıkanıklığında etkin masaj nasıl yapılır?
Gözyaşı kanalının açılması için 1 yaşına kadar tedavi masaj uygulamasıdır. Masajın uygun şekilde yapılmasının önemi büyüktür. Bebeklerde uygun şekilde yapılan masaj %90 oranında kanalın açılmasını sağlar.
Masaj; göz ile burun kökü arasındaki göz pınarı denilen gözyaşı kesesinin olduğu bölgeye bası yapılarak kese içerisindeki sıvının kanalın alt ucuna itilmesi ve bu şekilde kanalın en alt kısmında bulunan ve kapalı olan kapak bölgesine hidrostatik basınç uygulaması ile tıkanıklığının açılması esasına dayanmaktadır.
Öncelikle ellerinizi güzelce yıkadıktan sonra; sağ elinizin baş parmağıyla sol göz, sol elinizin baş parmağı ile sağ göz iç kısmındaki kese bölgesi dediğimiz göz ile burnun birleştiği noktaya bası uygulayarak 3-5 sn bekleyin ve daha sonra aşağı doğru bastırın. Günde 3 kere en az 10-20 kez bu işlemi tekrarlayın.
Bazı bebeklerde göz pınarının olduğu yerde göz yaşı kesesinde şişlik görülebilir, üzerine basınca göz içerisine iltihabi bir sıvı akabilir. Eğer göz yaşı kese bölgesinde şişlik varsa ve bastırınca göz içine iltihaplı bir sıvı akıyorsa masaj işlemini keseden gözün içine doğru yapıp göz kesesindeki iltihabı boşaltmalısınız. Masaj yaparken bebeklerin burun ve yüz kemiklerinin ince ve hassas olduğunu ve aşırı baskı ile zedelenebileceğini unutmayın.
Gözyaşı Kanal Tıkanıklığında Ne Zaman Göz Damlası Kullanılmalıdır?
Gözde şeffaf akıntı dışında; çapaklanma, sarı-yeşil bir akıntı, kızarıklık, hassasiyet, şişmiş bir göz kapağı, göz yaşı kese bölgesinde şişlik gibi enfeksiyon bulguları varsa, doktor kontrolünde uygun antibiyotikli göz damlaları kullanılabilir. Antibiyotikli göz damlaları kanal tıkanıklığını tedavi etmez. Tıkanıklığa eşlik eden göz enfeksiyonlarını önler.
Gözyaşı Kanal Tıkanıklığında Sondalama ve Cerrahi Tedaviye Ne Zaman Başvurulmalıdır?
Etkili bir masaja rağmen 1 yaşına kadar kanal açılmamışsa; göz hekimleri tarafından sondalama işlemi dediğimiz bir işlemin yapılması uygundur. Sondalama işlemi ile göz yaşı kesesinden kanalın buruna açılan alt ucuna kanalın içinden ilerletilen bir metal çubuk geçirilerek kanalın açılması sağlanır. İşlemin başarı şansı %90 dolaylarındadır. Başarısız olgularda 6 hafta sonra işlem tekrarlanır. 2 kez sondalama işlemine rağmen halen kanal açılmamış ise göz yaşı kanal tıkanıklığı için cerrahi bir işlemle kanala silikon bir tüp yerleştirilir. 1 yaşından sonra bu işlemlere ne kadar erken başlanırsa başarı şansı o kadar yüksektir.
Dr. Yılmaz BAY
ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI UZMANI