Arpacık (Hordeolum) – Halk Arasındaki Deyimi ile İTDİRSEĞİ; göz kapağında bulunan yağ salgılamasından sorumlu bezlerin (meibomius bezleri) iltihaplanmasıdır. Göz kapaklarının dış kısmında, kirpiklere yakın olan yağ bezelerinin tıkanmasıyla; bezelerin içinde kalan bakteriler (Özellikle stafilokoklar) arpacık oluşumuna neden olurlar. Hijyen kurallarına uyulmaması, el temizliğine dikkat edilmemesi, kirli ellerle gözlerin ellenmesi, ovuşturulması ile genellikle bakterilerin göz kapaklarındaki yağ bezelerini enfekte etmesi sonucu ortaya çıkar. Vücut direncinin kırılması, yorgunluk, uykusuzluk, uzun süreli ekrana bakmak da arpacık oluşumuna zemin hazırlar. Arpacık göz kapağının kenara yakın bölümünde sivilcemsi, kırmızı, ağrılı bir yumru şeklinde kendini belli eder. Arpacık iyi bir tedavi ile 10-15 gün içerisinde geçer.
İltihap geriledikten, ağrılı dönem geçtikten sonra göz kapağındaki şişlik halen belirgin olarak devam ediyorsa buna ŞALAZYON denir. Şalazyon göz kapağında bulunan yağ bezelerinin (meibom bezi) tıkanması ile oluşan, bulaşıcı ve ağrılı olmayan bir göz kapağı kistidir. Genellikle üst göz kapağında olur ve gerilemesi aylar sürebilir.
Arpacık 2’ye ayrılır;
- Dış Arpacık: En çok görülen arpacık türüdür. Kirpik dibinde başlar. Çoğunlukla kirpik kökünde oluşan iltihap sonucu gelişir. Sivilce gibi bir görünümdedir.
- İç Arpacık: Göz kapağının iç kısmında görülür. Çoğunlukla göz kapağında yağ üreten bezlerin iltihaplanması sonucu gelişir. Göz kapağında şişlik ile kendini belli eder.
Arpacık Belirtileri:
- Göz kapağının kenarı boyunca kirpik diplerinde görülen çok ağrılı kırmızılık ve şişlik
- Gözde yaşarma, çapaklanma
- Gözde ağrı
- Gözde sarımsı bir akıntı
- Göze bir şey kaçmış hissi
- Gözde kaşıntı hissi
- Işığa hassasiyet
- Gözde sulanma ve batma hissi
- Göz kapağının kenarında kabuklanma
Arpacık Oluşmaması İçin Nelere Dikkat Edilmeli?
- Eller su ve sabun ile sık sık yıkanmalı
- Eller gözlerden uzak tutulmalı, göz ovuşturulmamalı
- Göze uygulanan kozmetik ürünlerin kaliteli ve güvenilir olmasına dikkat edilmeli
- Gözde alerjiye neden olan ürünlerden uzak durulmalı
- Başkalarının eşyaları; özellikle havluları ve el bezleri kullanılmamalı,
- Hassas göz kapaklarının temiz tutulması çok önemlidir. Göz kapaklarını temizlemek için hafif tuzlu su solüsyonları, serum fizyolojikler veya önceden nemlendirilmiş hazır göz kapağı temizleme pedlerini kullanabilirsiniz.
Arpacık Tedavisi:
Tedavinin esası arpacık çıkan bölgeye ılık suya batırılmış gazlı bez ya da pamuk uygulanmasıdır: Bu yöntem yağ bezlerinin ağzını açarak bez içerisindeki sıvının boşalmasını sağlar. Temiz bir bezi ılık suya batırıp günde 3-5 kez; 10-15 dakika göz kapağına tutun. Göz kapağına koyduğunuz bezin sıcaklığını kaybetmemesi için sık sık ılık suya batırarak ılık kalmasını sağlayın. Doktor kontrolünde antibiyotikli göz damlası – göz merhemi kullanabilirsiniz. Ilık kompres uygulamasına ve antibiyotikli göz damlası tedavisine cevap vermeyen durumlarda uzayan arpacık, sonunda ŞALAZYON denilen göz kapağında kistik bir şişliğe neden olabilir. Böyle durumlarda; göz kapağındaki şalazyon kistini boşaltmak için cerrahi işlem uygulanması gerekebilir.
Çay Poşetleri: Anti-inflamatuar özelliklere sahip olan siyah veya yeşil çay poşetleri, şişlik ve iltihabı azaltmaya yardımcı olabilir. Ilık bir çay poşeti, doğrudan arpacık üzerine günde 3-4 kez 10-15 dakika süresince uygulanabilir. Poşetin sıcaklığı yanında çayda bulunan Tanenler, iltihabı azaltmada etkilidir.
Masaj: Arpacık tedavi edilirken, enfekte bölgeye nazikçe masaj yapmak, tıkanıklığı açmaya ve iyileşmeyi hızlandırmaya yardımcı olabilir. Ancak, bu işlemi yaparken ellerinizin temiz olduğundan emin olmalısınız. Arpacık olan bölgeyi sıkarak patlatmaya çalışmayın. Enfeksiyonu tüm göze yayabilirsiniz.
Temizlik: Göz ve çevresinin temiz tutulması, yeni arpacıkların oluşumunu önleyebilir ve mevcut arpacığın daha hızlı iyileşmesine yardımcı olabilir. Göz kapaklarınızı düzenli olarak ılık su ve göz şampuanları ile yıkayın.
Dr. Yılmaz BAY
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı